vrijdag 19 juni 2015

De gefrustreerden 1



Het heeft even geduurd tot dat ik dit in 1978 gepubliceerde album ging lezen. Geen idee hoe het komt dat ik er zolang mee heb gewacht. Misschien komt het doordat ik bang was dat het te gedateerd zou zijn. Dit is gedeeltelijk waar gebleken. De emancipatie van de vrouw wordt niet meer zo fanatiek beoefend. Andere elementen zijn juist vandaag de dag nog erg actueel. Neem bijvoorbeeld het feit dat veel kinderen nog steeds gruwelijk verwent worden. Misschien ben ik zo laat begonnen met het lezen van dit album door het vreselijke handschrift dat gebruikt is voor de tekst. De Gefrustreerden zijn strips die eerst gepubliceerd zijn in tijdschriften. Misschien is het daarom dat ik zolang heb gewacht met het lezen ervan. Strips die in tijdschriften vaak leuk en grappig zijn vind ik in album-vorm meestal minder leuk. Het lijkt wel of ik dan een overdosis krijg.

‚De Gefrustreerden’ is een creatie van Claire Bretécher. Het gaat om een idee, gevoel of situatie weergegeven in één pagina. Het zijn sociale observaties. Dit moeten we niet zo letterlijk nemen. Zelf zegt ze hierover: ‚mensen denken soms dat ik het allemaal letterlijk zo zie of hoor. […] je komt bepaalde dingen tegen waar je wat uit kan halen door het om te werken, en door voortdurend dingen samen te voegen.’ Er zijn geen vaste hoofdpersonages en het is een erg verbale strip. Er worden dialogen gehouden of monologen afgestoken. Ook zonder de illustraties is het goed te volgen. De tekeningen lijken uit de losse polst op papier gekwakt, maar Bretécher denkt wel degelijk na over hoe ze de personages tekent en wat ze als decor gebruikt, voor zover je van decor kunt spreken. De kleding van de mensen geven weer welke types ze zijn. Het decor wordt weg gelaten waar kan. Als er een schilderij aan de muur hangt zegt dat iets over de personages en het milieu waar ze uit komen. Het gaat niet om de kleine man maar om de kleine intellectueel. De linkse studenten die eind jaren 60 in opstand kwamen hebben in de jaren 70 een vette baan met dito salaris. Ze wentelen in luxe, dragen dure kleding en hangen in exclusieve zitmeubels. Ze hebben een tweede huis en een tweede auto, ze piekeren of ze een derde kind zullen nemen en ze krijgen binnenkort hun eerste hartinfarct. Ze tobben wat af, ze zijn niet gelukkig. Allemaal erg frustrerend. Ze doen mee aan de rat-race van het leven en er is niets meer over van de idealen die ze nastreefden toen ze nog studeerden. Het gaat niet meer om wie ze zijn, maar om hoe ze over komen. ‚De Gefrustreerden’ is duidelijk een strip die gemaakt is door een vrouw. Alle vrouwen thema’s, als o.a. feminisme, komen aan bod.

Deze strip werd eerst alleen gelezen door een snobistische elite. Later werden ze gelezen door een breder publiek en keerden de snobs zich tegen Bretécher. Zelf zegt ze hierover: ‚… maar het is geruststellend dat, zodra de snobs zich tegen je gaan keren, dat wil zeggen dat je verkoopcijfers enorm gaat stijgen!!!’ De elite kan het niet verkroppen dat Jan Lul hetzelfde leuk vind als zijzelf.

Bretécher is wel eens verweten dat ze te rechts zou zijn. Hierover zegt ze zelf: ‚Dat is niet waar. Het is stomweg omdat je, juist in die kringen waar je zelf ook bijhoort, het beste die dingen ziet die eigenlijk niet kunnen… Je ziet zulke belachelijke dingen, zo bespottelijk…’

Zoals ik al eerder zei lijken haar tekeningen zo uit de losse pols op papier gekwakt. Er zijn duidelijk invloeden te zien van Hart & Parker, Feiffer, Thurber, Sempé en Reiser.

Helaas maakt Bretécher niet zoveel strips meer. Haar laatste stip is uit 2001 en het laatste album wat in het Nederlands vertaald is stamt uit 1983. Zelf zegt ze over deze lage productie: ‚Ik teken niet zo enorm veel omdat het ’n lijdensweg is. Zomaar wat tekenen niet, dat gaat heel gemakkelijk. Maar om aan je ideeën te komen, daarentegen, dat is ’n lijdensweg!’

Ik heb dit album met veel plezier gelezen. Ik ben niet schaterlachend van de bank gerold, maar hier en daar kon ik toch een glimlach niet onderdrukken. Het is niet een album wat iedereen zal aanspreken. Het is een maatschappij kritische strip. En ik moet eerlijk zeggen dat, als ik het uitgebreide artikel met bijgevoegd interview in Stripschrift 126/127 niet had gelezen, ik niet begonnen was met het verzamelen van Bretéchers strips. Voor meer informatie verwijs ik ook naar dit Stripschrift nummer (wat ik ook als bron voor dit stukje heb gebruikt. Dit nummer is nog op internet te koop).

Verder wil ik jullie enkele citaten van de Nederlandse pers over ‚De Gefrustreerden’ niet onthouden.

‚In De Gefrustreerden zullen vrouwen en mannen zichzelf en hun problemen en modieus gezeur met een grinnik van herkenning terugvinden, denk ik. Of in ieder geval hun vrienden, familieleden en buren…’ Jeanne Roos in het Parool

‚Haar beste tekeningen gaan over dingen die zich tussen vrouwen afspelen en over de zich wijzigende en daardoor verwarrende man-vrouw verhouding.’ Aafke Steenhuis in De Groene.

‚Bretécher’s verbeelding van de werkelijkheid getuigt van een fikse dosis psychologisch inzicht. De lezer krijgt als het ware een lachspiegel voorgehouden. Een effekt dat niet ontstaat door overdrijving, maar door subtiele wendingen in beelden en dialogen.’ Joke Huisman in NRC/Handelsblad.

---

Tags en links:
Humor
Claire Bretécher wikipedia
Gefrustreerden, De
Espee/Van Gennep uitgaven
Bretécher, Claire
Espee
Van Gennep

Geen opmerkingen:

Een reactie posten