Voor wie de geschiedenis van deze episode uit de Eerste Wereldoorlog niet kent bevat deze recensie mogelijke spoilers. Maar zoals bij de meeste waargebeurde verhalen, waarvan ik al weet hoe het afloopt nog voor ik begonnen ben met lezen, gaat het mij meer om de weg naar het einde toe dan om een verrassende ontknoping. Zelfs als daar een behoorlijke portie fictie in zit verwerkt.
‘Wat ga jij doen nadien?
“Nadien? Je bent grappig luitenant. Dat had ik niet van je verwacht. Weet je, in augustus ’14 gaf een knaapje iedereen grote stukken krijt. Hij wou dat we ’n tekst op de trein schreven: Kerst in Berlijn. Ik schreef niet mee, maar ik bewaarde het krijt. ’n Oude reflex. Wij waren te arm om dingen weg te gooien.
Er was ook een meisje dat vergeet-mij-nietjes uitdeelde. Ik stak ’n bloem in m’n knoopsgat. Eind augustus schreef ik met het krijt de naam van een vriend op de bodem van een kistje. Het werd zijn grafsteen. En de verwelkte slinger van het meisje bleek de enige bloemenkrans die beschikbaar was.
Daarna hield het niet meer op: Charleroi, de Marne, Artois, Verdun, het meer van Vaux, Côte du Poivre, Chemin de Dames, en ons uitstapje…’
Het verhaal van ‘Zwanenzang’ gaat over een groepje soldaten die in 1917 een petitie aan willen bieden aan het Franse Assemblée. Ze wilden hiermee voorkomen dat generaal Nivelle een bij voorbaat gedoemde aanval zou openen bij de ‘Ketel’. Een gebied bij de rivier de Aisne tussen Reims en Soissons.
Tegen beter weten in hoop ik dat deze grafische novelle een Amerikaans einde heeft. Maar ik verzamel al langere tijd strips, grafische novellen en boeken over de Eerste Wereldoorlog en weet hoe uitzichtloos deze uitputtingsslag vier jaar lang is geweest. Nog nooit waren er in Europa zoveel soldaten gesneuveld en burgerslachtoffers gevallen in een oorlog als daarvoor.
Het gegeven klinkt misschien wat onwaarschijnlijk; strijdende soldaten die een petitie willen aanbieden aan de regering om zo te voorkomen dat één generaal een ware slachtpartij veroorzaakt. Helemaal omdat een paar maand eerder, in februari 1917, de Russen de Tsaar hadden afgezet. Daarmee hadden de revolutionairen een einde hadden gemaakt aan het Russische aandeel in de Grote Oorlog en dat was alles behalve vreedzaam gebeurt. Maar ook de revolutionairen hadden het eerst geprobeerd om een petitie aan de Tsaar aan te bieden. Nog voor ze ongewapend het paleis hadden bereikt gaf de Tsaar opdracht om met harde hand te voorkomen dat ze het paleis zouden bereiken. Dus een gewelddadig antwoord was te verwachten.
Maar de Fransen hadden al lang geen koning of keizer meer en de soldaten waren niet zo anti-regeringsgezind dat ze de wapens tegen de gevestigde wilden opnemen. Bijkomend feit is dat er in de Eerste Wereldoorlog voornamelijk burgers vochten. Dit waren niet alleen slagers en winkelbediendes, maar ook dichters en advocaten. Probleem was wel dat de generaals en andere hoge officieren wel beroepsmilitairen waren die verwachten dat de soldaten zich zonder morren zouden opofferen voor het vaderland. Maar anders dan beroepssoldaten stelden deze burgers zichzelf wel de vraag of het wel nut had te sneuvelen voor het groter goed. De gedachte achter de petitie was ongetwijfeld dat, om de situatie te veranderen, je dit het beste net zoals in vredestijd kon aanpakken. Er zat zo’n wereld van verschil tussen het leven van de soldaten in de loopgraven en het leven van de politici dat de laatsten geen flauw benul hadden hoe moeilijk de gewone soldaat het had. Dus ze konden het best de taal van de politiek spreken in plaats van revolutionair geweld. Dat was de gedachte in ieder geval. Maar in oorlogstijd is een petitie aanbieden, zelfs in een democratie, een lastige zaak. Dus hoewel het landschap er soms uit ziet als in een schilderij van Barend Cornelis Koekkoek gaat het er in deze grafische novelle er ook alles behalve vreedzaam aan toe.
Ik vind dat scenarioschrijvers Xavie Dorison en Emmanuel Herzet een boeiend verhaal hebben geschreven. Begrijpelijk is dat er ongetwijfeld veel fictie in is verwerkt, maar kop en staart kloppen in ieder geval. Ze hebben er veel spanning, vaart en diepgang in verwerkt. Ook vind ik de tekeningen van Cédric Babouche geweldig mooi. Als je me de woordspeling wil vergeven. De actie scenes spatten van de pagina’s af en de scènes waar rust nodig is zijn ook echt rustig, haast pittoresk zou ik willen zeggen. Ook wil ik het even hebben over de inkleuring, een niet geheel onbelangrijk onderdeel bij een grafische novelle over de Eerste Wereldoorlog vind ik zelf. Ik vind het zeer sfeervol ingekleurd. Het valt mij op dat in de gewelddadige scènes het bloed niet overdadig in het rond spat. In plaats daarvan is gekozen om de sfeer van het geheel weer te geven.
Alles bij elkaar genomen kan ik niet anders zeggen dan dat ik Zwanenzang een hele goede grafische novelle vind.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten